Ratacaedje. Bounès fiesses, todi !

Les fiesses del Walonreye, c’ est, tos ls ans, ene boune ocåzion po rtuzer a l’ avni do walon. Vicrè-t i co dins 10, 20... 50 ans. S’ i vike co, dizo ké scrîte cogne ? Ké prononçaedje ? Kénès rîles di croejhete [grammaire] ?

Lanawaire, dji revoya èn emile a on scrijheu d’ nosse gazete, ki c’ esteut des sacwès e francès po lyi dner des idêyes.

- Merci, vos, Lucyin. Dj’ elzès va mete e walon po l’ Rantoele. C’ est vosse båshele k’ a-st evoyî çoula ?

- Nonna, c’ est m’ sour.

- Ele ni scrît nin l’ walon ?

- Neni, mins mi, dji lyi scrî todi e rfondou, et elle a l’ air di comprinde, mågré k’ c’ est assez diferin di l’ accint d’ nos parints, a Transene. Djel fwai eto avou mi ôte sour et mes efants. Zels, dj’ elzî a ene miete aprins li scrijhaedje e rfondou. Mins les grands, dji n’ a nén stî lontins assez avou zels po k’ i sepexhe cåzer coranmint. Cwand il ont rivnou el Walonreye, i n’ ont pont trové d’ djonnes di leu-z ådje po djåzer. Mi pus vî des fis a ene miete divizé walon avou des djins do viyaedje di l’ ådje di s’ tåye. Mins i sont cåzu tertos moirts asteure.

- Bén way ! Les djonnes nel djåzèt pus. Nos estans les dierins. Rfondou ou nén rfondou, c’ est bernik. Paski dvant del sicrire el fåt sepi djåzer. Nouk nel va scrire s’ i nel djåze nén. C’ est l’ idêye da Djôzef Docquier avou. On serè come li dierin des Mohicans. Bén damaedje, mins dji pinse ki c’ est insi.

- L’ avni n’ est djamåy sicrît d’ avance. I n’ fåt k’ on côp ki l’ môde candje, et k’ tertos s’ î rmete. Ça pôreut esse on grand candjmint d’ afaitances, k’ avindreut l’ walon et les ôtes pitits lingaedjes totavå l’ Daegne. Dins on rtoû d’ balancî a môde di sconte-mondiålijhaedje [anti-mondialisation].
Ci côp la, totes les ptitès grinnes k’ on årè semé sievront. Et pår li rfondou, ca ci serè adon li seule voye po fé aprinde a tertos on lingaedje idintitaire del Walonreye granddimint rashiou so çou k’ ont stî les 600 walons d’ viyaedje k’ on a racaspepyî dins des lives et des scrijhaedjes di Belès Letes e 20inme sieke. Les cis kel vôront, i pôront co rpasser aviè les accints di leu payis, come il estént adon, po fé do foclore.
Åmen, c’ est po les beguenes, deyo gråciasse, c’ est po les begasses; åvé, c’ est po les curés, come direut l’ vicaire di Serè.

- Awè, mins nos nel vierans nén. Damaedje !

Lucyin Mahin & Christian Thirion,
li 14 d’ awousse 2016