Ene bressene nén come les ôtes
Jean Cayron
Texte
[Economeye walone]
I gn a tos les djoûs des bressenes ki s’ metnut so pî dins nosse payis walon. A Mont-Sint-Wubert, e Roman Payis, ene bressene nén come les ôtes a skepyî: li Bressene Coperative et Pårticipative di l’ Ône, ou Bressene di l’ Ône [Brasserie de l’Orne].
*
Dins nosse monde ki rote so s’ tiesse, dijh-nouv djins d’ Mont-Sint-Wubert et des viyaedjes d’ avår la s’ ont rashonné dins l’ idêye di renonder ene bressene dins ç’ viyaedje la, k’ esteut si télmint rlomé po ses bires. Oyi, taiss, c' est la k' on bressive li fameuse «Vî Tins» [Vieux Temps].
Economeye sociåle
Ene bressene asnêye so cwate pilés: (1) ene produccion ecolodjike, (2) ene bire vindowe coinreçmint [localement] fwaite avou des dénrêyes et des houbions (vraiymint) coinreces, (3) ene bire fwaite avou les djins (les coperateus ont tchaeke ene pårt do tcheté [capital]) et (4) avou ene såme [but] sociåle, et nén djusse po rfé des cwårs. Il ont insi metou so pî ene «societé coperative a finålté sociåle» å moes d’ djulete 2018.
Prumî bressin
Po n’ nén fé come les ôtes, il ont ramexhné 35.000 uros po-z atchter des tenes et des éndjins po poleur bressî, a pårti do prumî lite, dins leu prôpe haswè [installations] – ki c' est ene pårteye des bastimints des ancyinnès bressenes al «Vî Tins». Paski troes cwårts des «bressenes» ki s’ enondnut asteure fwaiynut fé leu prumire livrêye amon èn ôte bresseu, a façon. Ça fwait ki nosse mwaisse bresseu, Djan Cayron, ki les lijheus del Rantoele conoxhnut bén, et les mimbes askepieus del coperative si dennut radjoû toutes les cénk samwinnes, on dimegne, po bressî 900 lites d’ Ôrnwesse [Ornoise], li prumire bire del bressene. Après ene samwinne di levaedje et cwate di wåde å froed, des ôtes coperateus vegnnut mete li bire e botaye.
Sovnance del «Vî Tins»
Come dit, li bressene s’ a astalé dins l’ viye såle di bressaedje del Bressene Grade, ki fjheut l’ Vî Tins et l’ Lefe disk’ e 1996. Les tûleas [carreaux] djaenes et bleus pavant les meurs dispu les anêyes céncwante dennut al plaece ene airance did dins l’ tins.
Li brå [malt] est fabriké avou do oidje biyolodjike di troes cinsîs walons et l’ houbion provént d’ on coûtiveu biyo d’ Poprindje. Li bressene sayrè d’ aspoyî li diswalpaedje del coûteure d’ on houbion pus coinrece dins les ans a vni.
Les dråxhes [drêches] sont reployeyes pa on boledjî po fé do pwin. Mins eto come cråxhe dins l’ composse do djårdén pårtaedjî d’ Mont-Sint-Wubert, eyet pa on cinsî po sognî ses vatches.
Li bressene sayrè di dner on pô d’ ovraedje dins l’ viyaedje et fé viker les produjheus et les comieces indepindants.
Democraceye
Li rotaedje del coperative est foirt democratike: tchaeke coperateu a l’ droet a ene vwès å mwaisse raploû, k’ il åye atchté ene seule pårt ou vint. Ça fwait ki tot l’ monde a s’ pitit mot a dire. Po crexhe et sorviker sins piede di liårds, li bressene a enondé on houcaedje å capitå des ptitès djins po-z aråvler 350.000 uros. Avou dedja dpus di 200 djins k’ ont atchté des pårts do tcheté [capital social], li bressene est cåzu presse po s’ ahessî avou les éndjins k’ elle a dandjî po s’ disployî.
A boun etindeu...
Si vos inmez l’ boune bire et ki vs voloz prinde pårt a on pordjet nén come les ôtes, alez taper èn ouy so http://www.brasseriedelorne.be po sawè les ca et les ma.
Jean Cayron, li 2 d’ djun 2019
© Licince GNU di libe documintåcion, 2019