Lès djon.nes mariès di Smu

I s' vèyint voltî cès djon.nes djins la, dispôy k' i s' avint rascontrè al dicôce d' Aurvèye. Li, qu' on lumot Djôzèf, avot dja on bê posse ôs contribucions a Sint-Yubêrt ; Marîye, lèye, vinot d' èsse agadjéye al clinike di Librômont po sognè lès malôdes. Ça fêt k' i s' rafyint k' l' ivyinr XX soye yute XX po s' mariè ôs prèmîs djoûs do prétins.

Mês l' afinre a mô toûrnè por zèls. On bê djoû k' l' avot tumè one pèlate XX di nîve su lès vôyes èt qu' i ruvnint d' amon sès parints a li, li vwèture a stî a stok d' one grosse hèsse XX li long dol vôye inte Smu XX èt Murwô. Lès mâlèreûs ont stî touwès su l' côp tos lès deûs.

Djintis èt bin aclèvès XX come il astint, vo lès la wê arivè tot dreût o paradis a s' tinant l' mwin. "Grand Sint Pîre, di-st-i l' djon.ne ome avou on toûchlon XX ko lî montot al gwadje, dj' astans al pon.ne. Figurez-v' ki dj' alins nos mariè o mwès d' avri. Sabaye si gn-ôrot moyin, s' i v' plêt, do fè dîre one mèsse di mariadje dins on ptit cwin d' vosse paradis ?
─ Po dîre li vèritè, k' i rèspond Sint Pîre a s' chôpiant XX l' tièsse, la bin l' prèmî côp k' on m' dimande one parèye afinre ! Savez bin kwè ? Fiez todi l' toûr dol propriétè a voste ôje XX èt, dins on mwès, vos rvêrez dlé mi.

Li mwès d' après, vla nos djon.nes rarivès amon l' grand-ome.
─ Ah ! Dji v' riconu, di-st-i Sint Pîre po gangnè do tins ; mês c' èst fwârt biscant, ca i gn-a one pîre al rôye ! Choûtez bin ! Si c' èst todi voste idéye, ruvnez dins on mwès !

Cand i lès-a rvèyu l' côp d' après, Sint Pîre astot binôje :
─ Dj' ê yu brâmint dès rûses, mês dj' ê trovu. Voci justumint on sint-ome ; di-st- i a mostrant l' vî curè d' Bouchonvèye k' avot stî touwè pa lès-Almands en dîj ût' ! Wêtez di v's-aranjè avou li.

Jamês o paradis on n' avot vèyu one si bèle mèsse. On-z-avot haussè on grand autè avou dès tchandlès XX d' ârdjint al cwète d' on bèyôlî XX èt djondant one riviére ki rson.not al Masblète come deûs gotes d' êwe. Autoû dès mariès, i gn-avot dès grossès potéyes di fleûrs di totes lès coleûrs. Èt tins k' lès-oûjês chuflint leûs pus bês-êrs èt k' dès andjes tchantint dès cantikes, Marîye, mousséye tote blanke, lèyot gotè l' oûy a wêtant s't-ome sins s' rapôpyè XX.

Deûs-ans après, djoû po djoû, nos djins di Smu ruvnèt tokè a l' uch di Sint Pîre. A vèyant k' i s' wêtint d' crèsse èt à s' toûrnant l' dos :
─ Purdez on chame XX, di-st-i Sint Pîre. Dji m' dote qui v's-avez dès mwêjès novèles.
─ Bin vola, Sint Pîre, dji n' toûnrans nin ôtoû do pot. Dji nos-avans trompè ; dji n' astans nin fêt onk po l' ôte. Ossi bin lèye qui mi, dj' ènn-avans jusqu' al pupe di nos dispètrognè XX tos lès djoûs ! Mês avant d' ènn-alè tchècon d' nosse costè, dji vôrins bin k' vos nos trovîche on-avocat !
─ Cwè! Èt c' èst po ça qui vos m' fiez piède mi tins, di-st-i Sint Pîre ki tron.not a ktwartiant XX lès pwèls di s' blanke bôbe ? Choûtez bin, mès-èfants ! Cand ça stî po v' mariè, dj' ê couru deûs mwès ô long dins totes lès cassines do paradis po v' trovu on curè. Èt asteûre, i fôrot qui dj' ribate li campagne po kèri on-avocat ? V' n' astez nin d' Brô XX portant vos-ôtes !
─ Mês ...
─ I gn-a pont d' mês, têjez vos ! V's-avez dol chance ki dj' vè voltî lès-Ârdin'wès. Dji va co v' fèt on plêji, mais ça sèrè l' dêrin. Vinez dlé mi. Wê, vos-alez prinde li Vôye dol Bontè voci a mwin gôtche. Vos-îrez jusk' al Fontin.ne dol Charitè la-hôt ki l' canto èt Jules Champète di Nôwin.ne XX sont justumint an trin do rnètyè. Di dla, vos dchindrez a mwin dreûte li pazê ki crankîye dins l' tyinr XX dès cwarnayes XX. Vos wêtrez a vos, ca i gn-a k' dès spines, dès ronches èt dès chèdrons k' î créchèt. Dins l' golète XX tot' au dzos, la doû ç' ki ça sint l' rosti, vos tum'réz su on grand possédè bâtimint avou one dobe pwate di fyinr XX o mitan. Vos bouchrez treûs côps. I gn-a bin on dômèstike do diâle ki v' droûvrè. Dijez lî ki vos vnez di m' pôrt. A-z-intrant, vos wêtréz après l' pus grand dès fors. Vos n' sôrîz v' trompè : il èst d' abôrd plin. C' èst la k l' diâle tchôke lès monîs XX, lès curès èt lès-avocats. Asteûre, rotez èt n' ruvnez jamês pus avô-ci !

Cand nos djon.nes ont arivè dvant l' gueûye do grand for èt qu' il ont vèyu lès dânès ki rostichint come dès crètons al pêle a bwinrlant d' mizére, i s' sont sèrè onk conte l’ ôte po n' nin tumè d' leû maclote XX . Pus, avant qui l' pwate d’ intréye ni s' ricloye, sins dmandè leû rèsse, il ont brokè foû do bâtimint a s' dinant l' mwin, po rmontè l' tyinr XX brâmint pus vite qu' i n' l’ avint dchindu. Èt dispoy XX çi djoû la, nos djon.nes mariès di Smu s' atindèt come deûs colons, tot binôjes k' i sont, do plu vikè todi todi ô payis do bon Diu.

Georges Pécheur
(en wallon de Forrières)

Malêjis mots
aclèvè = élevé
bèyolî = bouleau
Brô = Bras, village de la commune de Libramont
chame = siège
chôpiè = gratter
cwarnaye = corneille
dispètrognè = chamailler
dispoy = depuis
fyinr = fer
golète = gorge d’une rivière
hèsse = hêtre
ivyinr = hiver
k(i)twartiè = tordre avec insistance
maclote ; tumè di s’ maclote = tomber en pâmoison, ne pas en revenir
monî = meunier
Nôwin.ne = Awenne, village de la commune de Saint-Hubert
ôje = aise
pèlate = 1. fine couche ; 2. épluchure
rapôpyè (si) = retrouver son calme
Smu = Smuid, village de la commune de Libin
tchandlè = chandelier
maclote ; tumè di s’ maclote = tomber en pâmoison, ne pas en revenir
toûchlon = sanglot, petite toux
tyinr = colline
yute = passé (outre)