Resconte avou Lucyin Mahin

Po nost ovraedje pol cours di « Belès Letes del Walonreye », on doet aler trover on scrijheu e walon do djoû d’ ouy. Dj’ a tchoezi Lucyin Mahin ki dj' a rescontré dins s’ pitit viyaedje di Transene après ene sicole di walon a Bive. 


Dj’ avans passé troes longuès eures a waitî di comprinde li voyaedje intelectuwel do scrijheu. Pu foirdjî on rapoirt d’ ene trintinne di pådjes a rinde å professeur Francård, pol cours k’ on a dit. Avou m’ pa, mi mame et m’ tayon waloncåzants po radjouter atenawete ene paltêye dins l’ lingaedje di Defrexheu, l’ ome n’ a nén stî trop disnorté di dveur peter l’ francès po cisse pitite shijhe la.
Scrire on ptit layusse e walon

Dji n’ pou nén arester m’ saye so Lucyin Mahin sins scrire ene miete e walon. I n’ mancreut pus k’ ça après les tuzaedjes k’ i nos a dit : « èn ovraedje sol walon doet esse sicrît e walon ! »

Vos savoz bén ki dji n’ so nén a mi åjhe, ca mes scrijhaedjes ni seront nén e rfondou mins boutans todi, nos vierans bén après. Gn a des machines po fé ki rmetnut les walons coinreces e walon unifyî.

1.

 Dj’ a yeu do plaijhi a rescontrer nost ome et a l’ schoûter espliker les pondants et les djondants di s’-t egadjmint dins l’ walon. Dji voe voltî l’ foice et l’ volté k’ i mete po l’ fé viker : ses lives, ses cours, l’ ovraedje so internete po l’ Wiccionaire, les videyos... 

Dj’ a compris k’ il a dins s’ tiesse ene machine tot enondêye ki påte do walon po trevåtchî tot çk’ i sait : les ratourneures d’ avår ci come les problinmes d’ avår la. 

Li walon li moenne su les voyes del linwistike, do foclore, del botanike. Les biesses, les åbes, les fleurs et les djins d’ emon nozôtes sont todi avou lu, minme å Marok, dj’ a l’ idêye !

Mins i n’ si reclôt nén dins si ptit corti. I drove ses ouys a des ôtes payis come l’ Oucrinne.

2. I n’ est nén èn ome d’ ayir ca i n’ vike nén tot rwaitant a l’ årvier : i fwait e walon çou k’ on saye dins tos les romans : moenner eshonne li veye edvintêye des mwaisses persounaedjes et l’ istwere do payis ou çk’ i vicnut. Et ça, avou l’ ton et les mots d’ on lingaedje ki s’ cåze minme cwand il est scrît.

Saiss bén cwè ? Dj’ a stî prijhe dins l’ mouvmint del sipoûle di Vera come pa les taessons, les fleurs di tonwere et l’ leu des Ropetes d’ « Ene båke so les bwès d’ l’ Årdene ».
Al fén des féns

A l’ fén des féns, gn a troes idêyes ki m’ schonnnut bénvnowes :
Po fé viker on lingaedje, i l’ fåt cåzer et scrire.
Po fé viker on lingaedje, i s’ fåt astoker n’ onk l’ ôte purade ki di s’ discopecyî po des biestreyes.
Po fé viker on lingaedje, i fåt prinde totes les bounès idêyes k’ on pout trover håre et hote et ascoyî totes les bounès voltés k’ on rescontere.



Merci a Lucyin Mahin po l’ tins passé, po les lives riçûs, po les biscûtes, po l’ shijhe ki m’ a bråmint apris.

Pauline Degroot, li 25 di may 2015